5 cech idealnej zabawki edukacyjnej

#1 Izolacja jakości

Ta ważna zasada w edukacji przy użyciu metodą Motessori ułatwia wybór materiałów pomocniczych i zabawek dla dzieci. Szczególnie istotny jest dobór takich przedmiotów, z których każdy niesie ze sobą jedną konkretną wartość, na przykład rozmiar, kształt, teksturę, kolor, dźwięk czy zapach. Odizolowana jakość ułatwia dziecku poznawanie różnic otaczającego świata.

Prosta zabawka wyróżniająca się konkretną cechą, na przykład kształtem, pozwoli lepiej zrozumieć właściwości aniżeli przedmiot, który jednocześnie błyszczy, świeci, skacze i wydaje z siebie dźwięki – przy takiej zabawie nie ma miejsca na skupienie, koncentrację i wnioski.

#2 Stopniowanie trudności

Ta zasada dotyczy nie samej zabawki, lecz procesu poprzedzającego naukę obchodzenia się z nią. Nauczyciel lub rodzic stosujący zasadę Montessori najpierw sam analizuje aktywność, którą chce pokazać dziecku. Opisuje i przybliża każdą czynność z osobna, która może okazać się dla dziecka kłopotliwa.

Istotną kwestią jest również to, że zadanie nie może być tak trudne, aby przytłaczało, ani zbyt łatwe, żeby nudziło dziecko.

#3 Aktywność

Zgodnie z zasadą Marii Montessori, zabawka powinna zachęcać dziecko do podejmowania aktywności. Musi odpowiadać rzeczywistej aktywności ruchowej dziecka. Niewielkie przedmioty, nadające się do przekładania z ręki do ręki, uczy skupiania uwagi na dłuższą chwilę na jednym zajęciu.

Istotne jest to, aby zabawka dawała dziecku cały czas możliwość aktywnego działania, czy to porządkowania, układania, budowania czy też rozrzucania i burzenia. Wówczas korzyści wynikające z takiej zabawy dla rozwoju dziecka będą większe.

#4 Estetyka

Zabawka, poprzez swój interesujący kształt i kolor, powinna zachęcać dziecko do skupienia na nim swojej uwagi. To pierwszy krok do kształcenia zmysłów pociechy. Na tym jednak jej aspekty edukacyjne się nie kończą – estetycznie wykonana zabawka wyrabia w dziecku poczucie gustu i podstawy zmysłu artystycznego.

Dobra zabawka edukacyjna jest pierwszym bodźcem do rozwoju dziecka w zakresie sztuk plastycznych. Zachęca do bezpośredniego kontaktu, a więc dotyku, przez co stymuluje rozwój motoryczny.

#5 Kontrola błędu

Bardzo ważną cechą zabawki idealnej jest możliwość samodzielnego skontrolowania przez dziecko, czy faktycznie wykonało wszystkie kroki tak jak powinno. Zgodnie z metodą Montessori, pociecha, aby uczyć się otaczającego ją świata, musi starać się samodzielnie rozwiązywać napotkane podczas zabawy problemy. Może wpaść na naprawę sytuacji na przykład poprzez kilkukrotne powtarzanie danej czynności lub wręcz przeciwnie – podjęcie się nowego sposobu jego rozwiązania.

Ważne, żeby dziecko samo, bez wyraźnej ingerencji ze strony rodzica czy pedagoga, chciało skontrolować sytuację, dostrzec błąd i podjąć aktywność zmierzającą do jego naprawienia. Poprzez działanie uczy się najwięcej. Jeżeli pociecha wyraźnie zasygnalizuje, że oczekuje pomocy, wtedy rodzic lub nauczyciel może udzielić mu wskazówek, w jaki sposób może obejść się z zabawką, aby osiągnąć zamierzony efekt. W innych przypadkach opiekun powinien pozostawić dziecku pole do samodzielnej eksploracji i poznawania świata na własnych zasadach.

Bawić ucząc, uczyć bawiąc. Rodzaje zabawek edukacyjnych

Na rynku spotkać można różnego typu akcesoria dla dzieci. Jednak nie wszystkie z nich spełniają wyżej wymienione cechy zabawki edukacyjnej. Z tego też powodu warto poznać kategorie i rodzaje produktów, które wpisują się w zasady Montessori, a korzystanie z nich wiąże się z szeregiem korzyści dla dziecka.

Zabawki manualne – ćwiczą sprawność dłoni i precyzję ruchów

W przypadku małych dzieci ważne są zabawki manualne, które poprawiają nie tylko koordynację ręka-oko, ale również aktywizują różne zmysły – w tym wzroku i zapachu.

Wśród zabawek polecanych przez pedagogów jest Mój Pierwszy Sorter Kształtów – zabawka marki Green Toys, której mechanizm działania jest dobrze znany dzisiejszym rodzicom. To akcesorium ma za zadanie pomóc w rozpoznawaniu różnorodnych kształtów. Pozwala wyćwiczyć precyzję ruchów i koordynację ręka-oko, co w przypadku małych dzieci jest bardzo ważne. Pewnym utrudnieniem zmuszającym dziecko do myślenia jest fakt poruszania się zabawki w różne strony. Sorter wpływa pozytywnie na zdolności manualne małych dzieci. Tworzywo sztuczne, z jakiego został wykonany, można łatwo zachować w czystości.

Inną interesującą propozycją dla dziecka jest Przeszywanka – drewniany but, który stanowi świetny bodziec na nauki sznurowania. Forma zabawnego trampka zachęca dziecko do próbowania swoich sił w przeplataniu sznurowadła przez oczka. Przy okazji świetnej i niewymuszonej zabawy pociecha kształtuje swoje zdolności manualne i sprawność małych rączek, ucząc się również cierpliwości. Zabawka jest rekomendowana przez pedagogów stosujących metodę Motessori i nadaje się dla dzieci powyżej 3. roku życia.

Dla dzieci w wieku 3-4 lat przygotowano również prostszą zabawkę w postaci kolorowego kalejdoskopu w kształcie lunety. Obiekt składa się z wizjera, który umożliwia oglądanie kształtów przesuwających się przed oczyma dziecka. Zabawka rozwija intelekt pociechy i zaspokaja jego naturalną potrzebę poznawania świata.

Najważniejsze właściwości zabawek edukacyjnych

Wśród najważniejszych właściwości zabawek edukacyjnych warto wymienić:

• prostotę – zabawka nie musi być skomplikowana ani krzykliwa, żeby przyciągnąć uwagę dziecka i skoncentrować jego uwagę na dłużej;
• estetykę wykonania – dokładność wykonania i przemyślana koncepcja wyglądu kształtuje dziecięcy gust;
• spełnienie zasady stopniowania trudności – zabawka musi być dostosowana do możliwości i wieku dziecka;
• bezpieczeństwo zabawy – zabawka edukacyjna powinna pochodzić ze sprawdzonego źródła, być wykonana przez zaufaną firmę i spełniać normy bezpieczeństwa.

Zabawki konstruktorskie – poszerzanie horyzontów i wyobraźni przestrzennej

Chcesz, aby Twoja pociecha została w przyszłości architektem lub konstruktorem? Nie możemy Ci tego wprawdzie zagwarantować, choć wiemy, w jaki sposób możesz rozbudzić w nim naturalne predyspozycje i potrzebę tworzenia czegoś od podstaw. Świetnym ćwiczeniem zachęcającym do samodzielnej twórczości jest jenga, która ćwiczy nie tylko wyobraźnię przestrzenną, lecz uczy również precyzji ruchów, dokładności, koncentracji i cierpliwości. Zabawka wspiera umiejętność planowania i przewidywania. Dziecko nabywa doświadczenie, że w wielu sytuacjach jego działania mają swoje nieuniknione następstwa. Zabawka nie ogranicza wyobraźni dziecka, pozwala układać klocki w sposób niestandardowy i zgodny z aktualnym zamysłem pociechy. Estetyczne wykonanie przedmiotu z naturalnego surowca kształtuje także gust dziecka i pokazuje, że jednobarwne drewniane zabawki mają swój niepowtarzalny urok, którego próżno szukać w plastikowych lalkach i samochodzikach.

Zabawki muzyczne – ćwiczenie wyobraźni muzycznej i przeniesienie do świata dźwięków

Zabawki muzyczne odgrywają wielką rolę w rozwoju umysłowym dziecka. Wśród pierwszych niepozornych akcesoriów z tej kategorii pojawiają się kolorowe urządzenia wydające odgłosy zwierząt. Są to gadżety dźwiękonaśladowcze, które oswajają dziecko z dźwiękami otoczenia i są przeznaczone dla 3-latków. Dzięki nim pociecha uczy się również odgłosów, jakie wydają różne gatunki zwierząt.

W kategorii zabawek muzycznych można mówić także o imitacji instrumentów, a więc o wszelkiego rodzaju trąbkach, plastikowych skrzypcach, mikrofonie czy bębenku. Dzięki nim, dziecko pobudza swoją kreatywność do odnajdywania zależności pomiędzy dźwiękiem a rytmem. Oprócz walorów edukacyjnych, sprawiają one również niesamowitą frajdę i wywołują uśmiech na twarzy dziecka.

Pierwsze próby naśladowania zasłyszanych dźwięków, a następnie samodzielnego komponowania już zupełnie własnych aranżacji rozwijają w dziecku poczucie słuchu i rytmu. Śpiew rozwija przy okazji zdolności logopedyczne, dając jednocześnie dużo frajdy. Dobrym pomysłem dla kilkuletnich dzieci może być również zainwestowanie w pierwszy prawdziwy instrument, na przykład gitarę akustyczną. Zabawki stanowią świetny wstęp do oswojenia się z myślą o grze i budują pozytywne skojarzenia z tym związane, stanowiąc dobry grunt pod późniejszą – już bardziej poważną – naukę gry na prawdziwym instrumencie muzycznym przy zastosowaniu odpowiednich technik.

Zabawki sportowe – aktywizują dziecko pod względem ruchu

Do tej kategorii należą wszystkie przyrządy, które aktywizują dziecko do podjęcia aktywności fizycznej. Świetnym tego przykładem są drewniane zabawki, które można pchać przed sobą i w ten sposób opanować naukę chodzenia. Dla starszych dzieci o zdecydowanie lepszej motoryce świetnym narzędziem do zabawy będzie skakanka i hula-hop. Interesującym przedmiotem, szczególnie dla dzieci ćwiczących gimnastykę artystyczną lub po prostu uczestniczących w pokazach sportowych, może być wstążka gimnastyczna. Uczy ona skoordynowanych i pełnych gracji ruchów, korzystnie wpływa na postawę ciała oraz – za sprawą treningów – dodatkowo wzmacnia mięśnie.

Zabawki sportowe poprawiają sprawność ruchową, motorykę, zapobiegają również problemom z nadwagą i uczą zachowania prawidłowej postawy ciała. Dodatkowo akcesoria te przyzwyczajają dziecko do odkrywania nowych aktywności, które wymagają wysiłku i ogólnie czynności powiązanych z ruchem.

Zabawki plastyczne – dobry krok w stronę rozwoju artystycznych zdolności

Jak świat światem, dzieci uwielbiają malować, rysować i lepić z plasteliny. Twórcze zabawy dostarczają im mnóstwa frajdy, a kolorowe farby i kredki są świetnym narzędziem do zapoznawania się z paletą kolorów i zasadami ich łączenia.

Plastelina i modelina z kolei zachęcają do rozwoju sprawności i zręczności. Zabawki plastyczne dają nieskończenie wiele możliwości, rozwijają wyobraźnię i uczą perspektywy. Rozwój umiejętności plastycznych może przyczynić się do lepszego odnalezienia się w wielu innych dziedzinach, wymagających wyczucia estetycznego i precyzji w działaniach projektowych. W przyszłości może to otworzyć drogę do wielu interesujących zawodów, między innymi grafika komputerowego, artysty malarza, projektanta wnętrz, architekta, fotografa czy ilustratora.

Zabawki uczące logicznego myślenia – ćwiczenia pamięci i cierpliwości

Rodzic powinien przede wszystkim pamiętać o tym, że zabawka powinna być dostosowana do wieku dziecka. Nie może być dla niego zbyt trudna, gdyż wtedy szybko je zirytuje i zniechęci.

Wszelkiego typu układanki, puzzle i memory, dostosowane do możliwości pociechy, nauczą ją koncentracji, cierpliwości i dążenia do celu. Zabawki uczące logicznego myślenia uczą postrzegania całości przez pryzmat detalu, ale również rozwijają zdolność kompozycji. W przypadku puzzli dziecko ćwiczy cnotę cierpliwości, uczy kolejności wykonywania zadań i planowania.

Zabawki naukowe – eksploracja świata przy zastosowaniu odpowiedniej aparatury

Zabawki naukowe stanowią świetny rekwizyt do zaprezentowania najmłodszym praw, którymi rządzi się świat fizyki czy biologii. Są przy tym wykonane w taki sposób, który odpowiada możliwościom najmłodszych i jest w stanie zainteresować je na dłużej niż kilka chwil.

Jednym z ciekawszych sprzętów edukacyjnych w tej kategorii, przybliżających dziecku prawa świata, jest mikroskop Clementoni. Urządzenie umożliwia analizę mikrokosmosu w 600-krotnym powiększeniu. W skład zestawu wchodzą slajdy wykonane z tworzywa sztucznego, pipety, zlewki i szkła powiększające oraz 50 eksperymentów, dzięki którym dziecko rozwija swoje zdolności intelektualne, świetnie się przy tym bawiąc. Rozwija samodzielność i wiarę we własne siły, a także zdolność do analitycznego myślenia. Dziecko może szukać nowych materiałów na preparaty do oglądania pod mikroskopem, a więc podejmuje nowe aktywności i realizuje własne zamierzenia. Odkrywa też nowe właściwości obiektów. Zabawka stanowi świetną zachętę do poznawania nauk ścisłych, które wraz z wiekiem staną się naturalne, intuicyjne i zrozumiałe. Być może również staną się pasją młodego człowieka, a – co za tym idzie – nauka w tych dziedzinach stanie się dla niego przyjemnością. Kto wie, może dzięki tego typu zabawce pociecha zechce zostać w przyszłości uznanym mikrobiologiem albo genetykiem?

Dlaczego warto kupować zabawki edukacyjne dla dzieci?

Nie od dziś wiadomo, że dziecko najlepiej uczy się przez zabawę. Jest to najbardziej pierwotny, naturalny i niewymuszony etap nauki. Dziecko podejmuje zabawy wyłącznie z własnej woli. Jeżeli będzie uczyć się przez zabawę, lepiej przyswoi nowe informacje i otrzyma bodźce poznawcze, które zmotywują je dalszego poznawania otaczającego świata.

Dzięki kreatywnej zabawie dziecko aktywizuje nowe obszary swojego mózgu, a to z kolei może w przyszłości przełożyć na osiąganie lepszych wyników w nauce. Kontynuacja modelu szkoły aktywnej w późniejszych latach sprawi, że uczeń będzie bardziej samodzielny i będzie chętniej podejmował nowe wyzwania.

W jaki sposób rodzic może bawić się z dzieckiem, aby oprócz rozrywki płynęła z tego również nauka?

Najważniejsze jest to, aby dziecko samo mogło wyznaczać reguły zabawy. To rodzic musi się do nich dostosować i w żaden sposób nie narzucać swojego sposobu myślenia. Ewentualnie może poprosić dziecko, aby przedstawiło mu zasady, jakimi się kieruje podczas gry. Zadaniem opiekuna jest pozostawienie dziecku przestrzeni do twórczego odkrywania świata, ale również pozostawanie obok na wypadek, gdyby dziecko oczekiwało pomocy.

Za sprawą zabawek edukacyjnych dziecko może odkryć właściwości przedmiotów, porównać ich cechy, szukać elementów wspólnych między nimi, ale też różnic. W ten sposób dochodzi do własnych, nienarzuconych przez otoczenie, wniosków. Uczy się też znajdować niestandardowe i kreatywne zastosowanie przedmiotów. Z czasem rozwija też umiejętność szukania związków przyczynowo-skutkowych.